Amazonska prašuma, koja se često naziva plućima sveta, sada emituje više ugljen-dioksida u atmosferu, nego što ga iz nje apsorbuje, potvrđeno je po prvi put u studiji objavljenoj 14. jula u naučnom časopisu Nature. Konačna računica kaže da Amazonija svake godine otpusti milijardu tona ugljen-dioksida, čime je ovaj nekadašnji značajan rezervoar ugljen-dioksida koji je ublažavao klimatske promene apsorbujući emisije, postao i sam emiter ovog gasa sa efektom staklene bašte.
Za većinu ovih emisija odgovorni su šumski požari, od kojih se mnogi započinju namerno, ne bi li se osbodilo zemljište za proizvodnju soje i govedine.
Ipak, ono što posebno zabrinjava naučnike jeste činjenica da je, čak i u odsustvu požara, usled visokih temperatura i suša, jugoistočna Amazonija postala izvor ugljen-dioksida, umesto njegov apsorber. Takve okolnosti su najverovatnije povezane i sa višegodišnjim kontinuiranim krčenjem šuma i požarima. Budući da je drveće u ovom regionu odgovorno za nastajanje velikog dela padavina, manje drveća podrazumeva ozbiljnije suše i toplotne talase, koji posledično dovode do odumiranja drveća i nastajanja požara. Na ovaj način stvara se svojevrsni začarani krug koji čini Amazonsku prašumu podložniju nekontrolisanim požarima.
Drveće i druge biljke su do sada apsorbovali oko jednu četvrtinu svih emisija nastalih sagorevanjem fosilnih goriva od 1960, gde je Amazonija odigrala ogromnu ulogu, kao najveća svetska prašuma. Smanjenu sposobnost Amazonije da uklanja ugljen-dioksid iz atmosfere, naučnici smatraju za oštro upozorenje da je napuštanje fosilnih goriva hitnije nego ikad.
Autori studije izdvajaju dve zabrinjavajuće činjenice. Prva je da spaljivanje šume emituje oko tri puta više ugljen-dioksida nego što je šuma sposobna da apsorbuje, a druga je da mesta gde je deforestacija 30 odsto i veća pokazuju 10 puta veću emisiju ugljen-dioksida, u odnosu na ona mesta Amazonije gde je krčenje šuma niže od 20 odsto.
KLIMA101 NEDELJNI NEWSLETTER
Ova studija trajala je od 2010. do 2018, gde su se koristile male letelice za merenje nivoa ugljen-dioksida na do 4500 metara od površine zemlje, čime je pružila uvid u proces menjanja čitave Amazonije. Otkriveno je da su požari odgovorni za emisuju oko 1,5 milijardi tona ugljen-dioksida na godišnjem nivou, dok za isti period šuma asorbuje samo pola milijarde tona. Razlika od jedne milijarde tona ugljen-dioksida jednaka je godišnjim emisijima Japana, petog najvećeg svetskog emitera.
Nastajanje ovakve pozitivne povratne sprege, gde krčenje šuma i klimatske promene pokreću oslobađanje ugljenika iz preostale šume, što potom dodatno pojačava globalno zagrevanje, dodatno ugrožavajući šume, jeste nešto od čega su klimatski eksperti strahovali. Sada postoje dokazi da se baš takva situacija dešava.
Ono što autori studije nalaze kao moguće rešenje jeste prestanak krčenja šuma i zaustavljanje emisija nastalih sagorevanjem fosilnih goriva, čime bi se stvorili uslovi da Amazonija nastavi da igra važnu ulogu u uklanjanju ugljen-dioksida iz atmosfere.
