Đaci Gimnazije u Lazarevcu oslikali eko-mural koji čisti vazduh

Juče, 4. novembra, „oživeo” je treći eko-mural putem mobilne aplikacije „proširene realnosti” (Augmented Reality, AR), ovog puta u Gimnaziji u Lazarevcu.

Slični projekti prethodno su realizovani u Osnovnoj školi „Josif Pančić” u Beogradu, kao i u Osnovnoj školi „Rudovci” koja se nalazi u neposrednoj blizini Rudarskog basena Kolubara.

Više je razloga zbog kojih ovi murali nose prefiks „eko”: oni posmatrače podsećaju i edukuju o važnosti energetske tranzicije, dok – zahvaljujući posebnoj farbi – istovremeno čiste vazduh.

Kako se navodi u saopštenju, u Lazarevcu je obojeno oko 46 kvadratnih metara školskog zida. Korišćene su boje pod nazivom Boysen KnoxOut koje upijaju štetne čestice iz vazduha tako što putem kristalizacije pretvaraju azot-dioksid u vodonik, a koji potom spira kiša.

Istraživanja pokazuju da jedan kvadratni metar boje ima efekat čišćenja vazduha koliki i jedno drvo.

Mural u Lazarevcu predstavlja snagu mladih ljudi da budućnost učine zdravijom i čistijom, dok korisnici putem telefona, pomoću AR aplikacije, mogu da pogledaju filmiće i stripove u kojima se energetski super-heroji, Ugi, Sunčica i Vetar, dogovaraju o pravednoj raspodeli poslova. Tu su takođe i priče koje su učenici i nastavnici podelili sa umetnicima tokom planiranja murala, a kao i priča o zelenom amfiteatru na obroncima kopa Kolubara.

Mural prikazuje predele Lazarevca i Vreoca, a ovoga puta glavni junaci su đaci lazarevačke Gimnazije koji prevlače platno i predstavljaju čistiju budućnost: jezero na mestu ugljenokopa, biciklističku stazu, vetroelektrane i solarne panele, festival Šikijevi dani, omiljenu tetkicu Tanju koja džogira, domara koji vozi bicikl. Ugi je predstavljen kao statua, a kada preko njega pređete AR aplikacijom saznate kako ugalj postaje dijamant.

„Projekat saradnje na izradi interaktivnog murala razvija međupredmetne kompetencije, povezuje ekologiju, istoriju, likovnu umetnost i digitalne tehnologije”, kaže direktorka lazarevačke Gimnazije, Dragana Trebotić Pavlović. „Isto tako, povezuje učenike, umetnike i nastavnike oko istog cilja – promišljanja o budućnosti gde će se mnogo više voditi računa o prirodi, živom svetu, zdravijoj životnoj sredini. I kao veoma važno: međugeneracijsko druženje učesnika!”

Autori i izvođači ovog projekta – kreativni tim 1+1je3 – uključili su u osmišljavanje i oslikavanje murala, pored grafiti umetnika, i đake i školsko osoblje. Tako se oni koji naviše zavise (ali i stradaju) od upotrebe uglja, na kreativan i neposredan način, upoznaju sa kompleksnom tematikom koja direktno utiče na njihov kvalitet života.

„Prethodne murale realizovali smo u osnovnim školama, pa nismo bili u prilici da đacima možemo tako da prepustimo posao”, kaže Jovana Blagojević, slikarka u timu 1+1je3. „Na gimnazijalce smo zaista mogli da se oslonimo, kako na radionici osmišljavanja tako i na samoj izvedbi murala – bili su izuzetni!”

Lazarevac je centar rudarenja i proizvodi oko 75% lignita za potrebe toplana Elektroprivrede Srbije. Ekonomski gledano, lignit je najvažniji prirodni resurs ove opštine. Oko 150 kompanija i oko 400 samostalnih preduzetnika radi za rudarsku industriju i prateće delatnosti. Rudnici i kamenolomi zapošljavaju skoro 40% radno sposobnog stanovništva. Faktički, Lazarevac je zahvaljujući rudarstvu jedno od ekonomski najrazvijenijih opština u Srbiji, navodi istraživanje CAN Europe iz 2021. godine.

Međutim, učenici Gimnazije u Lazarevcu zimi često nisu u mogućnosti da izlaze napolje zbog prekomernog zagađenja vazduha. Bez obzira na to što istraživanja pokazuju da je prekomerno aero-zagađenje dovelo do smrti 12.700 građana tokom 2019. godine u Srbiji, poznato je da se ovaj problem ne smanjuje.

„Veoma je značajno što smo upravo u lokalnoj sredini koja direktno zavisi od rudarenja i proizvodnje energije iz uglja otvorili temu postepenog prelaska na obnovljive izvore energije”, objašnjava ko-autorka projekta Katarina Ćirilović.

„To će se neminovno desiti i znamo da će to dočekati već naša deca. Zbog toga je važno da se upravo sa mladima postave osnove edukacije o alternativnim zanimanjima vezanim za drugačije izvore energije, oni su ti koji će sutra biti u poziciji da se profesionalno bave zelenijom proizvodnjom energije i zato je korisno da što pre saznaju da postoje različite mogućnosti koje treba pametno ostvariti.”