Izgleda da se ključ za smanjenje efekta urbanog toplotnog ostrva, tačnije ublažavanje ekstremnim gradskih temperatura, ne krije isključivo u samim gradovima – već i u ruralnim predelima. Ovo otkriva nova studija koja je u julu objavljena u časopisu Nature Cities.
Autori rada su istraživači iz Kine, Ujedinjenog Kraljevstva i Kanade.
Oni su analizirali relevantne podatke iz tridesetak velikih kineskih gradova u periodu od 2000. do 2020. godine. Sateliti su im rekli koliko je tačno zemljište bilo toplo i koja je bila njegova namena.
Na osnovu rezultata koje su dobili zaključili su da ruralni pojas oko gradskih centara može smanjiti urbanu temperaturu i do 0,5 °C.
Ali šta zapravo čini taj koncentrični prsten oko gradova koji ima potencijal da nam živote tokom letnjih vrućina učini lakšim i prijatnijim?
Kako navode naučnici, ruralni pojas čini četiri tipa zemljišta na obodima gradova: šume, obradive površine, vode i nepropusne površine.
Ključni faktori za ovaj uticaj hlađenja jesu veličina i fragmentacija samog ruralnog pojasa. Svaki od navedena dva faktora mogao bi da pojedinačno snizi temperaturu u gradu za 0,5 °C, ali se napominje da su delotvornije veće seoske površine koje su manje izdeljene.
Zapravo, najveći efekat hlađenja pripisali su tampon zoni koja je minimalno široka kao polovina grada koju okružuje.
„Često se fokusiramo na to kako zelene površine, močvare ili kanali mogu da rashlade gradove”, kaže Ši-Đe Cao, vodeći autor istraživanja. „Ipak, urbano zemljište je dragoceno i za ove mere je teško naći prostor. Sada smo pokazali kako korišćenje zemljišta izvan grada može napraviti veliku razliku na temperature u gradskom centru.”
Temperature u gradovima više su nego u njihovom okruženju, pre svega zbog infrastrukture, piše Carbon Brief. Gusto načičkane zgrade, beton i ljudske aktivnosti poput vožnje automobila… Sve to doprinosi fenomenu urbanog toplotnog ostrva.
Kako stoji u studiji, više temperature u gradovima dovode do formiranja tzv. toplotne kupole, velike mase vrućeg vazduha „zarobljene” iznad određenog područja, koja je otprilike dvostruko veća od granica grada. Cirkulacija hladnijeg vazduha iz susednih ruralnih oblasti može da ublaži ovaj uticaj.
U Beogradu, veliki problem predstavlja i manjak zelenila. U centralnoj gradskoj zoni zelene površine zauzimaju svega 2,83% površina, a sa prigradskim zelenilom i šumama – udeo zelenila dostiže jedva nešto više od dvanaest odsto.
U takvoj situaciji dolazi i do velike razlike u temperaturama u samom gradu, priča Milica Lukić sa Geografskog fakulteta za Mašinu na osnovu nalaza studije u kojoj je učestvovala.
„Primera radi, ja sam bila na Obilićevom vencu, a kolege Akademskom parku na Studentskom trgu”, objašnjava ona. „U pojedinim delovima grada oni su beležili 36-38 stepeni, a mi preko 45. To su samo dve ulice razlike, a koliki je to stres za ljudski organizam.”
Upravo ti krajevi grada koji su znatno topliji u odnosu na okolinu – u navedenoj situaciji i preko 7 °C – nazivaju se toplotna ostrva. Kako pokazuje ranije istraživanje, odnosno prva mapa toplotnih ostrva u našem glavnom gradu, ovim fenomenom najviše su pogođeni širi centar i Novi Beograd.
KLIMA101 NEDELJNI NEWSLETTER
Za Srbijom su najtopliji jun i najtopliji jul u istoriji merenja, a trenutno širom zemlje proživljavamo još jednu epizodu žestokih vrućina širom zemlje.
U svetlu klimatskih promena, planeta postaje sve toplija, ali pored toga što bi svet trebalo da zauzda buduće zagrevanje, istovremeno bi trebalo da aktuelno stanje učinimo podnošljivijim i da izgradimo veću otpornost na rastuće temperature.
„Naši nalazi pokazuju da nam je potreban zajednički pristup urbanog i ruralnog planiranja ako želimo da ohladimo naše gradove”, zaključuje profesor Prašant Kumant.
