Šume na Tari / foto: Bojan Džodan
Među tri vrste svetskog drveća nalazi se više od jedne koje su na ivici izumiranja – ili opstanka, zavisi od perspektive. Ovo pokazuju podaci koji su obelodanjeni na nedavno održanom Samitu o biodiverzitetu u gradu Kali u Kolumbiji.
Naime, prema novoj Crvenoj listi koju izrađuje Međunarodna unija za zaštitu prirode (IUCN), pretnja od nestanka nadvila se nad čak 38% vrsta drveća iz ukupno 192 zemlje. Pored biljnog sveta, Crvena lista uključuje i sisare, ptice, insekte, ribe…
Prvi put, većina svetskih stabala obuhvaćena je ovim pregledom, a najmanje 16.425 vrsta od 47.282 analiziranih u opasnosti je da izumre.
Drveće sada zapravo čini preko četvrtine vrsta na IUCN-ovoj Crvenoj listi, a koja predstavlja svojevrsni globalni inventar statusa očuvanja za preko 166 hiljada vrsta.
Bez obzira na poražavajuće stanje i među životinjama, sudeći po podacima, drveće je u još većem riziku. Kako navodi IUCN, broj ugroženih vrsta je više nego duplo veći nego svih ugroženih sisara, ptica, gmizavaca i vodozemaca – zajedno.
„Kroz svoju vitalnu ulogu u ekosistemima, drveće je neophodno za održanje života na Zemlji”, naglasila je dr Gretel Agilar, generalna direktorka IUCN-a. „S obzirom na to da IUCN-ova Crvena lista proslavlja šezdeset godina uticaja, ova procena potcrtava njen značaj kao barometra života i, što je ključno, kao jedinstvenog alata koji usmerava akciju da se preokrene propadanje prirode.”
U najgorem stanju je – drveće na ostrvima. Ove vrste su u riziku zbog niza faktora: od krčenja šuma zarad urbanizacije preko poljoprivrede do invazivnih vrsta, bolesti i štetočina.
Klimatske promene takođe su rastuća pretnja za drveće, posebno u tropskom pojasu, usled porasta nivoa mora i jačih, učestalijih oluja.
A pošto je u prirodi sve međusobno isprepletano, gubitak drveća ugrozio bi i hiljade drugih vrsta biljaka, gljiva i životinja, upozoravaju iz IUCN-a. Drveće igra bitne uloge u različitim procesima kao što su skladištenje ugljenika, kruženje vode i hranljivih materija, formiranje tla i regulacija klime.
KLIMA101 NEDELJNI NEWSLETTER
Štaviše, i mi sami zavisimo od drveća: preko pet hiljada vrsta drveća na IUCN-ovoj Crvenoj listi koristi se u građevinarstvu, a preko dve hiljade za proizvodnju lekova, hrane i goriva.
Iako zabrinjavajuće, brojke ugroženih vrsta drveća trebalo bi da nas podstaknu na akciju: rešavanje pretnji sa kojima se drveće suočava, zaštita i obnova staništa, ali i očuvanje kroz banke semena i pomoću botaničkih bašti, od ključne su važnosti za sprečavanje izumiranja širom sveta, stoji u IUCN-ovom saopštenju.
