Foto: Ljubaznošću Miodraga Vukovića / Conseko doo (OŠ „Miloje Simović” u Dragobraći)
Tri škole iz Kragujevca i jedna iz Vranja nedavno su se upisale u registar kupaca-proizvođača i proizvode struju iz sopstvenih solarnih elektrana. Tako je ukupan broj solarnih škola u statusu prozjumera širom zemlje premašio dvadeset.
Najnoviji iskorak ka obnovljivim izvorima u Kragujevcu napravile su OŠ „Sveti Sava”, OŠ „Miloje Simović” u Dragobraći i OŠ „Natalija Nana Nedeljković” u naselju Grošnica, dok u Vranju solarni paneli krase OŠ „Vuk Karadžić”.
Na školi „Sveti Sava” u Kragujevcu postavljena je elektrana od 40 kilovata, a na dve manje škole na periferiji grada instalisana su postrojenja od po 15 kilovata.
Solarna elektrana na školi u Vranju ima snagu od 45 kilovata, a kupac-proizvođač postao je i vranjski vrtić „Boško Buha” uz postrojenje od 30 kilovata.
Energetska tranzicija zahvatila je i visokoškolsko obrazovanje: Fakultet za poslovne studije i pravo u Trsteniku sredinom novembra pustio je u rad solarnu elektranu od 40 kilovata.
Osnovna ideja zaokreta ka obnovljivim izvorima jeste da – uz pomoć sopstvene proizvodnje sunčanih kilovat-časova – objekti smanje račune za struju.
Projekat „Solarni paneli u školama Zapadnog Balkana” u našoj zemlji sprovodi Fondacija za otvoreno društvo.
Ugovorom u vrednosti od 150 hiljada dolara još tri škole u Kragujevcu treba da dobiju solarnu elektranu: OŠ „Stanislav Sremčević”, OŠ „Dositej Obradović” u Erdeču i „Sreten Mladenović” u Desimirovcu.
Ovaj program energetske transformacije realizuje se širom regiona i obuhvata oko 80 škola. U Srbiji su do sada sprovedena dva pilot projekta, u Velikom Gradištu i Pirotu, a solarne panele je dobilo i šest škola u Valjevu.
Radove na solarnim elektranama u Kragujevcu izvela je firma Conseko doo.
Koliko kupaca-proizvođača ima u Srbiji?
Zaključno sa 24. decembrom, u registru kupaca-proizvođača koji nisu domaćinstva ili stambene zajednice upisan je 1.631 korisnik sa ukupnom instalisanom snagom elektrana od 88.811 kilovata.
Tokom ove 2025, ovaj spisak „ostalih” kupaca-proizvođača proširen je za 443 novih proizvodnih objekata, što je porast od 37,3% u odnosu na početak godine.
Ali ko su zapravo kupci-proizvođaci koji nisu domaćinstva ili stambene zajednice?
Pored škola, vrtića i visokoškolskih ustanova, to su brojne druge institucije, poljoprivredna gazdinstva i preduzeća širom Srbije – od mlekara i vinarija preko pekara i prodavnica do hotela i fabrika.
Koliko je društvo ostalih kupaca-proizvođača šarenoliko, i u pogledu delatnosti i u pogledu geografije, pokazuje sledeće.
U registru su se našli Narodna biblioteka Srbije, Etnografski muzej u Beogradu, Opštinska uprava Golubac, Gradska uprava Vranje, pčelarska zadruga iz Trstenika, Centar za nestalu i zlostavljanu decu u Novom Sadu, jedan subotički sportski centar, fudbalski klub iz Bačke Topole, regionalna deponija u Pirotu, Toplana Kraljevo, Fakultet tehničkih nauka u Čačku, Lidlov logistički centar u Lapovu, proizvođač posuđa Metalac iz Gornjeg Milanovca, benzinske pumpe, pa čak i manastiri i crkve.
Status kupaca-proizvođača ili prozjumera u domaće zakonodavstvo uveden je ne tako davno – 2021. godine.
U registar ostalih prozjumera, izgradivši solarnu elektranu od 500 kilovata, prva se upisala fabrika za visokotehnološke elektronske komponente za automobilsku industriju, Gruner Serbian, iz Vlasotinca. Ovo se desilo 1. aprila 2022.
KLIMA101 NEDELJNI NEWSLETTER
Pored registra ostalih kupaca-proizvođača, postoje i registri prozjumera koji su domaćinstva ili stambene zajednice.
Kako pokazuju podaci Elektrodistribucije Srbije, do sada je status kupca-proizvođača steklo 4.435 domaćinstava sa ukupnim kapacitetima od 37.195 kilovata, kao i šest stambenih zajednica.
Ranija analiza Udruženja OIE Srbija pokazala je da se instalisana snaga svih prozjumera za godinu dana uvećala za 61% – sa 74,8 megavata u novembru prošle na preko 120 megavata u novembru ove godine.
