Ublažavanje negativnih posljedica klimatskih promena i zadržavanje globalnog zagrevanja na 1,5 °C su izazovi koji se nalaze pred celim svetom. Prvi korak na tom putu je smanjenje emisija gasova sa efektom staklene bašte. Crna Gora se u tom pogledu već obavezala da će do 2030. godine povećati udeo obnovljivih izvora energije na 50% u svojoj bruto energetskoj potrošnji i da će postepeno da ukida upotrebu uglja.
Ukoliko se pažljivo ne odredi prostor za energetsku tranziciju sa uglja na obnovljive izvore energije (u ovom slučaju solarnih elektrana i vetroparkova koji zahtevaju velike površine), brz prelazak može naneti štetu ugroženoj prirodi i doprineti krizi biodiverziteta, ili pak ugroziti kulturne i društvene vrednosti nekog područja.
Kako bi se izbegli potencijalni konflikti, međunarodna organizacija za zaštitu životne sredine The Nature Conservancy (TNC) razvila je pristup pametnog mapiranja, koji uključuje četiri koraka za pronalaženje optimalnih lokacija za razvoj vetra i solara sa najmanjim potencijalnim uticajem na prirodu i ljude.
U saradnji sa Eko-timom i vodeći se gorenavedenim pristupom, u okviru nove studije, u Nikšiću su identifikovana područja sa najmanjim konfliktnim potencijalom, a istovremeno sa srednjim ili visokim razvojnim potencijalom.
Ukupna mapirana održiva površina u Nikšiću iznosi otprilike 4 kvadratna kilometra za vetroenergiju i 50 kvadratnih kilometara za solarnu energiju. Procenjuje se da je potencijalni kapacitet oko 40 MW vetra i impresivnih 2,7 GW solara, navodi se u saopštenju povodom projekta.
Zajedno, ova dva izvora mogla bi proizvesti oko 1400 GWh električne energije – što je skoro ekvivalentno rekordnoj godišnjoj proizvodnji u termoelektrani Pljevlja 2020. godine, i što je samo po sebi činilo oko polovine ukupne električne energije proizvedene u Crnoj Gori u toj godini.
Proizvedena energija sa održivih lokacija u Nikšiću pokrila bi ukupnu potrošnju stambenog sektora (1375 GWh, 2022), koji čini 380.000 korisnika, uključujući preko 200.000 domaćinstava.
„Nikšić kao teritorijalno najveća opština bio je predmet naše studije kojom Crnoj Gori želimo da pomognemo da uhvati korak sa zemljama Evropske unije od kojih se, u okviru plana REPowerEU, zahteva da što pre odrede takozvana područja za ubrzani razvoj obnovljivih izvora energije”, kaže Diana Milev Čavor iz Eko-tima.
„Procena do koje smo došli, da samo jedna trećina pogodnih lokacija može da zameni celokupnu proizvodnju TE ‘Pljevlja’, jasan je znak da su ovo podaci na kojima Crna Gora može razviti strategiju za svoju brzu i odgovornu zelenu tranziciju.”
Prema rečima Igora Vejnovića iz The Nature Conservancy, rezultat ovog pilot istraživanja potvrdio da Nikšić ima realan potencijal za razvoj niskokonfliktnih obnovljivih izvora energije.
„Studija se dalje može koristiti za utvrđivanje novih lokacija, kako od strane potencijalnih investitora tako i od strane organa nadležnih za prostorno planiranje, zbog čega smo i omogućili da bude javno dostupna”, dodaje Vejnović.
„Dokazali smo da je ovakav pristup izvodljiv, neophodan i pravovremen. Zato će naš naredni korak biti primena iskustava stečenih kroz ovo pilot istraživanje na čitavu teritoriju Crne Gore.”
KLIMA101 NEDELJNI NEWSLETTER
Kako se navodi, doprinos lokalnih stručnjaka i aktera bio je ključan. Tokom izrade studije konsultovano je više od 40 osoba iz različitih grupacija, uključujući lokalne zajednice i nezavisne eksperte, kao i opštinske i vladine institucije.
Rezultati ovih konsultacija uvaženi su u studiji kako bi se osiguralo da bude relevantna i primenjiva.
